Underwood All Electric

Historische beschrijving

De Underwood All Electric schrijfmachine wordt elektrisch aangedreven, hetgeen betekent dat alle op het toetsenbord met de hand ingeleide handelingen door een elektromotor worden overgenomen en uitgevoerd. Deze motor drijft een as aan; de beweging van deze as wordt overgebracht op de verschillende hefboomstelsels, die corresponderen met het toetsenbord. De type-afdruk komt dus langs mechanische weg tot stand. Evenzo wordt door de motor de wagenterugloop, de regelopschuiving, de wagenterugstelling, de tabulatie en de segment-omschakeling en -vastzetting aangedreven. De meest voorkomende handelingen kunnen daardoor alle op het toetsenbord worden geregeld, waardoor de handen bij het typen slechts weinig verplaatst behoeven te worden.

De letter- en tekenafdruk is onafhankelijk van de aanslagkracht die uitgeoefend wordt door de bewerker, waardoor een gelijkmatig schrift verkregen wordt. De kracht waarmede de type-armen tegen de rol slaan is regelbaar met behulp van de aanslagregelaar (standen 0 t/m 9). De machine is o.a. uitgerust met: key-settabulator, segmentomschakeling, automatische wagenterugloop met gelijktijdige regelopschuiving, repeterende terugsteltoets en -onderstrepingstoets.

Schrijfmechanisme

De machine is uitgerust met 42, 44 of 46 type-armen (resp. 84, 88 of 92 tekens), welke bevestigd zijn in een zakkend segment. De types zijn voorzien van een beschermer waardoor bij het gelijktijdig aanslaan van twee toetsen beschadiging van de letters voorkomen wordt. De machine is voorzien van een linker- en rechter-omschakeltoets, welke beide vastgezet kunnen worden met aparte vastzettoetsen. De opheffing van de vastzetting geschiedt door een der omschakeltoetsen aan te slaan.

Op het linker uiteinde van de aandrijfas van de type-armen is een palmechanisme bevestigd, door middel waarvan bij het neerdrukken van de omschakeltoets het segment naar beneden bewogen wordt door de kracht van de motor; bij het loslaten van de omschakeltoets bewerkstelligt dit mechanisme het omhoog brengen van het segment, daarbij geholpen door een tweetal trekveren. In ruststand is het segment geblokkeerd. De type-armen worden in beweging gebracht door een continu draaiende metalen as, welke voorzien is van tien tanden, die over de voile breedte van de as doorlopen. De as draait met een constante snelheid van 380 omwentelingen per minuut. Het neer drukken van een tekentoets heeft tot gevolg, dat een corresponderend tandsegmentje grijpt in een van de tanden van de aandrijfas en over een kleine afstand wordt meegevoerd. Een hefboomstelsel brengt deze beweging over op de type-arm, die hierdoor, wanneer de aanslagregelaar op 9 staat, tot ca. 1 cm voor de schrijfrol wordt gebracht en vervolgens door de verkregen snelheid de beweging voltooit en een afdruk bewerkstelligt (hamerslagprincipe). Hierna valt de type-arm direct terug, ook al houdt men de desbetreffende toets neergedrukt. De overige toetsen zijn niet geblokkeerd, zodat een volgende toets onmiddellijk kan worden aangeslagen. Bij het neergedrukt houden van de toets voor het onderstrepingsteken wordt de corresponderende type-arm steeds opnieuw tegen de schrijfrol geslagen (repeteren).

De kracht waarmede de type-armen tegen de schrijfrol slaan kan geregeld worden met behulp van een aanslagregelaar. Deze aanslagregelaar bevindt zich rechts boven het toetsenbord. De aanslag is regelbaar van 0 (licht) t/m 9 (zwaar), hetgeen valt af te lezen van een op de aanslag regelaar aangebrachte indicatorschijf. Met de aanslagregelaar wordt de contacttijd tussen aandrijfrol en tandsegmentjes verlengd, daar de tandsegmentjes dieper in de tanden van de aandrijfrol worden gedrukt, waar door zij over een langere afstand worden meegenomen, en de type-armen derhalve een grotere snelheid verkrijgen. Behalve door middel van de aanslagregelaar kan men de aanslagkracht van de type-armen tegen de schrijfrol ook nog individueel regelen met behulp van stelschroefjes, die zich op een rij onder het toetsenbord voor de aandrijfrol bevinden.

Het inktlint is tweekleurig en 13 mm breed. Het lint verspringt alleen bij letter- of tekenafdruk; de terugschakeling geschiedt automatisch. De lintspoelen zijn van het standaard-noislesstype. De machine wordt geleverd met pica- of elite-schrift, doch kan op bestelling ook met een ander lettertype worden uitgevoerd.

Wagen

Wagens met de volgende rolbreedte zijn verkrijgbaar: 27, 37, 52,3 en 67.5 cm. De maximale papierbreedte bedraagt resp. 28,6, 38,7, 54 en 69,2 cm, terwijl de maximale schrijflijn aan weerszijden 2 cm korter is dan de rolbreedte, dus resp. 23, 33, 48,3 en 63,5 cm bedraagt. De wagen loopt op rollen en is niet afneembaar. Bij de heengaande beweging van de typearmen verspringt de wagen een spatie. De machine is voorzien van een terugsteltoets; slaat men de toets een enkele maal licht aan, dan wordt de wagen een spatie teruggesteld (naar rechts), terwijl men door het ingedrukt houden van de terugsteltoets de wagen tot de gewenste positie kan terugstellen (repeteren). Op bestelling kan de machine worden uit gerust met een spatietoets (rechts boven terugsteltoets) die op dezelfde wijze werkt als de repeteer-terugsteltoets, echter voor wagenbeweging naar links. De kantlijnstoppen bevinden zich direct achter en onder de papiertafel. De instelling van de kantlijnstoppen geschiedt door de kantlijn-insteltoets neer te drukken wanneer de wagen tegen de voorste of achterste kantlijn-stop aanstaat en vervolgens een van de wagenvrijmaakhandles neer te drukken en de wagen met de hand dan wel door middel van de spatiebalk of de wagenterugsteltoets te verplaatsen naar de gewenste positie; de kantlijn-insteltoets kan dan losgelaten worden, en de kantlijnstop staat op de juiste plaats. Acht aanslagen voor het bereiken van de rechter kantlijnstop wordt de gebruiker gewaarschuwd door een belsignaal; bij het bereiken van de rechter kantlijnstop wordt het toetsenbord geblokkeerd. De machine is voorzien van een kantlijn-opheffer voor het passeren van linker- en rechter omschakeltoets gebogen loopt.

De instelling van de tabulatorstoppen kan vanaf het toetsenbord geschieden (zgn. key-set tabulator). Het tabulatorrek bevindt zich achter de wagen. De instelling geschiedt door de wagen in de gewenste positie te plaatsen en vervolgens de tabulator-instelknop, welke rechts naast de tabulatorbalk boven het toetsenbord is geplaatst, neer te drukken. Met de opheftoets, welke links boven het toetsenbord naast de tabulatorbalk is geplaatst, kan de tabulatorinstelling stop voor stop worden opgeheven. De gehele instelling kan worden opgeheven door de wagen bij neergedrukt gehouden opheftoets terug te laten lopen. Het tabuleren geschiedt door het neerdrukken van de boven het toetsenbord geplaatste tabulatorbalk. Bij het tabuleren treedt een centrifugaalrem in werking, waardoor de wagen wordt afgeremd. De wagen wordt bij het tabuleren door de rechterkantlijnstop gestopt. Na het opheffen van de kantlijnstop kan de tabulator weer gebruikt worden. Op bestelling kan de machine uitgerust worden met een handpalmtabulatortoets, die aangebracht wordt rechts op het toetsenbord en direct aansluit op de spatiebalk en om de rechter omschakeltoets gebogen loopt.
De wagenterugloop wordt geregeld vanaf het toetsenbord met behulp van een van de wagenteruglooptoetsen, die links en rechts naast het toetsenbord zijn aangebracht. De handen behoeven het toetsenbord dus niet te verlaten. De wagenteruglooptoetsen behoeven slechts even neergedrukt te worden. Tegelijk met de wagenterugloop vindt regelopschuiving plaats.

De schrijfrol bestaat uit een metalen rolkern met rubberbekleding en is gemakkelijker uitneembaar. Daartoe worden een tweetal in het bovenvlak van de wagen verzonken handles naar voren bewogen, waardoor de rol geheel los in de wagen komt te liggen en gemakkelijk uitgenomen kan worden en verwisseld kan worden voor een rol met een andere hardheidsgraad of met andere bekleding (bv. een kurkrol voor het typen van stencils). De papiertafel is aan de linkerzijde voorzien van een over de gehele breedte van de papiertafel verschuifbare papieraanlegger. Op de papiertafel is links en rechts een schaalverdeling aangebracht. De voorste papiervoedingsrollen hebben een kleinere diameter dan de achterste. De druk van de papiervoedingsrollen kan geregeld worden.

Door een hefboomconstructie kan de papierliniaal naar voren geklapt worden. Op de papierliniaal zijn twee verschuifbare rubber aandrukrolletjes gemonteerd. De klemming door de papierliniaal is zodanig, dat het papier tot aan de onderrand kan worden beschreven. De papier liniaal is voorzien van een doorlopende schaalverdeling. Verder zijn twee schaalverdelingen aangebracht op de zich ter weerszijden van het schrijfpunt bevindende regelhoogte-aanwijzers. Ter weerszijden van het schrijfpunt bevinden zich voor de schrijfrol twee kaarthouders, die zijdelings neergeklapt kunnen worden. De regelopschuiving vindt plaats hetzij automatisch tijdens de wagen terugloop, hetzij door het neerdrukken van de wagenteruglooptoets wanneer de wagen zich in beginpositie bevindt. In alle overige gevallen moet men gebruik maken van de linker- of de rechterrolknop van de schrijfrol.

De regelopschuiving is verstelbaar over vijf afstanden (1, \y2, 2, 2\/2 en 3 regels). De regelafstand bedraagt 4,25 mm. De regelfijnsteller bevindt zich op de linkerrolknop (steekwals). Voor het instellen van de juiste regelhoogte wordt de regelfijnstelknop uitgetrokken; na het fijnstellen wordt de knop weer ingedrukt. De machine is ook voorzien van een rolpalvrijmaker.

Toetsenbord

De machine is uitgerust met een vierrijig toetsenbord (standaard); voor de cijfers 0 en 1 en de letter ij is op de machine met 42 type-armen geen aparte toets aanwezig. Alle toetsen zijn hoefijzervormig met een licht uitgehold bovenvlak: de tekens zijn wit op een mat zwarte ondergrond. Alleen de wagenteruglooptoetsen hebben een afwijkende vorm.

De kracht, nodig om een van de letter- of tekentoetsen neer te drukken, varieert van 60 tot 75 gram, afhankelijk van de toetsenrij waarin de neergedrukte toets zich bevindt (bovenste toetsenrij ca 75 gram, onderste toetsenrij ca. 60 gram). De toetsen kunnen 5 mm neergedrukt worden. De middelpuntsafstand van twee toetsen in dezelfde rij bedraagt 2 cm; de middelpuntsafstand tussen de rijen onderling bedraagt 18 mm. Hoogteverschil tussen de rijen: 5 mm. Het toetsenbord maakt een helling van 10°.

Nadere bijzonderheden

Ten behoeve van het schoonmaken van de types en om de lintspoelen te kunnen bereiken kan de afsluitkap boven de type-korf geheel afgenomen worden. Onder de afsluitkap is een tweede stofplaat aangebracht, die alleen ter hoogte van het schrijfpunt voldoende open is om de type-armen te laten passeren. Deze stofplaat dient tevens om radeersel op te vangen, zodat dit niet in de typekorf of andere machinedelen kan geraken. De machine is aan de binnenzijde geheel van een viltbekleding voorzien. De aandrijving geschiedt door een wisselstroommotor van 220 Volt, 50 perioden, 0,3 A en 0.025 pk (toerental 1425).

De motor is geheel ingebouwd en bevindt zich achter aan de machine. De schakelaar van de motor bevindt zich links boven het toetsenbord. Behalve van de reeds in het voorgaande genoemde functietoetsen is de machine nog voorzien van een lintomschakelknop (3 standen) met kleurindicatie (rechts boven het toetsenbord en de aanslagregelaar) en wagenvrijmakers links en rechts in het bovenvlak van de wagen.

De machine is voorts voorzien van enige veiligheidsinrichtingen. Zo zijn bij het neerdrukken van deinsteltoets voor de tabulatorstoppen de wagenterugsteltoets, de wagenteruglooptoetsen en de tabultatiebalk geblokkeerd. Bij het neerdrukken van de wagenterugsteltoets worden de wagen-teruglooptoetsen geblokkeerd, terwijl omgekeerd bij het neerdrukken van een van de wagenteruglooptoetsen de terugsteltoets wordt geblokkeerd. Tevens worden dan de tabulatorbalk en de tabulatorinsteltoets geblokkeerd. Wanneer de machine in bedrijf is (motorschakelaar op „on“), kan de afsluitkap boven de type-korf niet geopend worden. Voor het openen van de afsluitkap dient de wagen in de middelste stand gebracht te worden en de motorschakelaar op ,,off” gesteld te worden.

Op speciale bestelling kan de machine voorzien worden van een geluiddempende omkapping, waarmede de gehele machine, inclusief de wagen, omgeven wordt. Deze uitvoering wordt geleverd onder de modelaanduiding Underwood Silent Electric.

Afmetingen en gewicht

De afmetingen zijn: grondvlak 34 cm x 41 cm, hoogte 25 cm. Gewicht afhankelijk van de wagenbreedte resp. 25, 26, 27 of 28 kg. De machine is uitgevoerd in matgrijs craquelé.