Een vulpen, in Nederland eerst vulpenhouder genoemd, is een navulbaar schrijfinstrument waarbij wordt geschreven met een voorraad vloeibare inkt die in de pen is opgenomen of wordt afgegeven door een inktpatroon. Gedurende de levensduur van de vulpen is deze navulbaar met vulpeninkt of een vulpeninktpatroon dit in tegenstelling tot enkele niet-navulbare vulpennen.
De vulpen is de opvolger van de stalen schrijfpen, in Nederland veelal onterecht kroontjespen genoemd, waarbij de pen nog constant in de inktpot moet worden gedoopt. Deze ontwikkeling kende echter meerdere eeuwen een tussenvorm met talloze nieuwe uitvindingen van pennen die nu gedefinieerd worden als buis en cilindervormige schrijfpennen.

De vulpen wordt nog altijd gezien als het schrijfinstrument met de meeste allure. Bij het ondertekenen van contracten en overeenkomsten wordt een vulpen dan ook nog altijd veelvuldig gebruikt. Een aandachtspunt hierbij is dat de pen vooraf in optimale conditie is gebracht om de handtekening vloeiend te kunnen zetten. Hetgeen de Britse King Charles op 13 september 2022 in Noord-Ierland bij het tekenen van een register overkwam wordt hierdoor voorkomen.

Het verzamelen van vulpennen is gelijk het verzamelen van andere schrijfwaren wereldwijd verspreid. Door de lange periode en vele technische ontwikkelingen is het verzamelen van vulpennen niet eenvoudig en bovendien vaak kostbaar. Bij vulpennen zijn verzamelingen niet alleen gericht op een bepaald merk maar bijvoorbeeld ook op vulpennen uit een bepaalde periode, met een specifieke techniek of gemaakt van of met, vaak kostbare, materialen. Voor kleine waardevolle collecties vullpennen zijn er pen verzameldozen.

Er bestaat er zeer grote variëteit aan vulpennen. Dit komt voort uit het feit dat vulpennen met vele materialen, van goedkoop kunststof tot zeer edele metalen zoals zilver en goud kunnen worden geproduceerd. Uitvoeringen worden ook ingedeeld aan de hand van de groep van gebruikers. Naast heren- of damesmodellen zijn bijvoorbeeld de schoolvulpennen een begrip. Naar de achtergrond verschoven is de indeling naar type vulsysteem, zoals:

• eyedropper vulpennen:
  • omsteekvulpennen (vulpennen zonder mechaniek)
  • safety vulpennen
• inktzak vulpennen
  • drukknopvulpennen
  • hefboomvulpennen
• pompsysteem vulpennen
• vacuumsysteem vulpennen
• piston vulpennen
• inktpatroon vulpennen
  • converters
    • zuiger converters
    • knijp converters

• penetuis
• vulpeninkten
• vulpeninktpatronen

Bij onderstaande merken maken vulpennen deel uit van het assortiment. Per merk kunnen een of meerdere mogelijke uitvoeringen niet beschikbaar zijn.

De eerste poging om tot een pen met een voorraad inkt te komen is beschreven door Daniel Schwenter in het boek Deliciae Physico-Mathematicae, Oder Mathemathisch und Philosophische Erquickstunden, een uitgave uit het jaar 1636.
Eerst op 19 september 1883 vroeg Lewis Edson Waterman patent aan voor zijn uitvinding van de verbeterde vulpen. Dit patent (No. 2493.545) werd hem verleend op 12 februari 1884.

Vulpen op Wikipedia