Potloden hebben zich ontwikkeld tot een groot aantal verschillende schrijf- en tekeninstrumenten waarbij de overeenkomst is dat zij bestaan uit een stift gemaakt van klei en grafiet in een houten omhulsel.

Potloden zijn in te delen in drie hoofdgroepen:

• grafietpotloden:
  • kantoorpotloden
  • schoolpotloden
    • jumbo potloden
• markeerpotloden
• tekenpotloden:
  • kleurpotloden
    • jumbo kleurpotloden
  • aquarelpotloden
  • houtskoolpotloden
  • pastelpotloden

Als grafietpotlood zijn daarnaast nog een aantal speciale potloden te onderscheiden:

• paringspotloden
• rood/blauwe potloden (tweekleurige potloden)
• stempotloden
• timmermanspotloden (schrijnwerkerspotloden)

Tot de potloden worden ook wel de verschillende schrijfinstrumenten die met normale of fijne potloodstiften schrijven gerekend. Met vergelijkbare dikte van de stift als een potlood zijn stifthouders, met veel dunnere stiften zijn fijnstifthouders.

• potloodslijpmachines
• potloodverlengers
• puntenslijpers
• puntenslijpers met opvang

De historie van het potlood houdt direct verband met de ontdekking in het Engelse graafschap Cumberland van grafiet, aaneengeschakelde zesringen van koolstof in een honingraatstructuur.